قلمروِ کیفری در رسیدگی‌های انضباطی پلیس ایران

قلمرو کیفری بر اساس تفسیر دیوان اروپایی حقوق بشر از ماده 6 کنوانسیون اروپایی حمایت از آزادی­های بنیادین بشر وارد ادبیات حقوقی شده است. در پرتو این نهاد، رسیدگی به تخلفاتی که ضمانت اجرای ماهیتاً کیفری دارند، با رعایت الزامات دادرسی عادلانه انجام می‌شود. سؤالی که مطرح می‌شود اینکه کدام‌یک از تخلفات انضباطی کارکنان پلیس که از نیروهای مسلح محسوب می‌شوند، در قلمرو کیفری قرار می‌گیرد؟ آیا رسیدگی به این تخلفات در مراجع شبه قضایی سازمان پلیس با رعایت الزامات دادرسی عادلانه انجام می‌شود؟ در این تحقیق ابتدا به مطالعۀ معیارهای قلمرو کیفری و انواع تنبیهات انضباطی موجود در سازمان پلیس پرداخته‌شده تا از این گذر بتوان تنبیهات انضباطی مشمول قلمرو کیفری را شناسایی کرد. پس از شناخت تخلفاتی که در قلمرو کیفری قرار می‌گیرند، به مطالعه فرایند رسیدگی به این تخلفات در کمیسیون‌های انضباطی ناجا پرداخته‌شده تا در پرتو آن بتوان به سؤال دوم تحقیق پاسخ داده و نقص‌های موجود در مقررات و رویه‌های جاری را شناسایی کرد. در گام بعد، از طریق شناخت وضع موجود، راهکارهای نیل به وضع مطلوب بررسی‌شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که 10 عنوان از تخلفات انضباطی موجود در سازمان پلیس در قلمرو کیفری قرار می‌گیرند و رسیدگی به آن‌ها باید با رعایت تشریفات دادرسی عادلانه انجام شود. در مقررات و رویه‌های جاری، اصل بی‌طرفی مرجع رسیدگی‌کننده به تخلفات انضباطی و حقوق دفاعی متهمان به‌شدت نقض می‌شود. برای نیل به وضع مطلوب، اصلاح مقررات و رویه‌های اجرایی در راستای تقویت حقوق دفاعی افراد مظنون به تخلف و ایجاد مراجع بی‌طرف برای رسیدگی به این تخلفات ضروری است.